بررسی تأثیر اقتصاد زیرزمینی بر واردات دارو در ایران

سید عبدالمجید جلایی^١، آنیتا دولت زاده^*٢، امید ستاری^٣، بهزاد نجفی^٤

  دریافت مقاله:٩٤/٠٨/٢٤                    دریافت مقاله اصلاح شده:١١/١٤/ ٩٤              پذیرش مقاله:٩٤/١٢/٠٢

٢ . کارشناس ارشد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

٣. دانشجوی دکتری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران.

٤. استادیار، کارشناس دفتر بودجه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تهران، ایران.

*نویسنده مسؤول:کرمان، بلوار جمهوری اسلامی، روبروی اورژانس، کوچه ١٥،شرقی ٤، سمت چپ، درب ٤.

تلفن: 09137134187                                         Email:anitadolatzadeh@yahoo.com

چکیده:

مقدمه: دارو به عنوان یک کالای استراتژیک، ارتباط مستقیم با سلامت و بهداشت جوامع دارد. سیاست‌گذاری در زمینه تأمین نیازهای دارویی بخش سلامت کشور وابسته به تعیین اثر عوامل مختلف مؤثر بر تولید‌، واردات و مصرف دارو است. واردات دارو طبق ادبیات اقتصادی مانند واردات هر کالای دیگر می‌تواند تابعی از درآمد ملی و نرخ ارز در نظر گرفته ‌شود. یکی از عواملی که بر واردات دارو تأثیرگذار است، فعالیت‌های اقتصادی زیرزمینی مرتبط با آن مثل قاچاق دارو و بازارهای غیررسمی است.

روش بررسی:در این مطالعه با بهره‌گیری از رویکرد منطق فازی و با استفاده از نرم‌افزارMatlab نسخه 2012، حجم اقتصاد زیرزمینی برآورد گردید و سپس با تصریح یک مدل واردات برای اقلام دارویی، اثر اقتصاد زیرزمینی بر تقاضای واردات دارو در ایران در دوره ٩٠-١٣٥٠ با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی و توسط نرم افزار Eviews نسخه ٦ مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها: اولاً سهم اقتصاد زیرزمینی در تولید ناخالص داخلی در طول دوره مورد بررسی پر نوسان و ثانیاً اثر اقتصاد زیرزمینی بر تقاضای واردات اقلام دارویی در ایران منفی و غیرمعنادار بود.

بحث و نتیجه‌گیری: معنادار نبودن اثر حجم اقتصاد زیرزمینی بر واردات دارو در کشور بیانگر این است که علی‌رغم ضرورت توجه به پدیده قاچاق و بازارهای پنهان و غیر رسمی دارو در امر سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری بخش سلامت در حوزه واردات دارو بدون توجه به این عامل مهم صورت پذیرفته است.

واژگان کلیدی: اقتصاد زیرزمینی، تقاضای واردات دارو، رویکرد منطق فازی، روش حداقل مربعات معمولی

ارجاع: جلایی سیدعبدالمجید، دولت زاده آنیتا، ستاری امید، نجفی بهزاد.بررسی تأثیر اقتصاد زیرزمینی بر واردات دارو در ایران. مجله پژوهش‌های سلامت محور ١٣٩٤؛ ١(٣): ٢٦٥-٢٥٥.